Ślady po pasjonującej przeszłości regionu oraz pamięć po ludziach, którzy kiedyś tu żyli przetrwała w wielu interesujących zabytkach zachowanych w obrębie sołectw i wsi gminy Czarnków. Pomimo, że kilka miejscowości wzmiankowanych było już w średniowieczu to na terenie gminy do naszych czasów przetrwały zabytki pochodzące z ostatnich kilku stuleci., głównie XIX i początków XX wieku.

 

BRZEŹNO Wieś szlachecka Brzezno położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa pilskiego.Od czasów staropolskich wieś należała do zacnego rodu Czarnkowskich herbu Nałęcz.

[0]	Park dworski, dwór i oficyna z XIX wieku.  [1]

 

BUKOWIEC

[2]	Neoromański kościół z około roku 1879.

 

GORAJ-ZAMEK 

[3]

Zespół Pałacowo - Parkowy jest przykładem neorenesansowej rezydencji wzniesionej dla jednej z najznakomitszych rodzin arystokratycznych ówczesnej Europy - Wilhelma Bolka Emanuela von Hochberga i jego żony Annemarie von Arnim. Architektura pałacu nawiązuje do późnorenesansowego założenia zamkowego w Varenholz w Westfalii. W jego wnętrzach zachowały się częściowo elementy dawnego wyposażenia.

Zespół usytuowany malowniczo wśród wzniesień morenowych wysoko wyniesionych nad dolinę Noteci, zbudowany został w latach 1908-1912. Ta okazała siedziba składa się z zamku i położonych w pewnym oddaleniu obiektów gospodarczych: masztelarni, garażu oraz domu ogrodnika. Do zespołu należy również usytuowany po przeciwnej stronie drogi do wsi Goraj budynek administracyjno-biurowy, wzniesiony w okazałych neobarokowych formach pałacowych. Pomysłodawcą był najprawdopodobniej sam właściciel Wilhelm von Hochberg. Formy rezydencji naśladują późnorenesansowe założenie zamkowe z Varenholz w Westfalii.Obecnie zachowane zostały niektóre elementy wyposażenia m.in. marmurowe kominki, boazeria w sali balowej oraz obrazy ze scenami sielankowymi. W kompleksie pałacowym funkcjonuje Zespół Szkół Leśnych. Park o charakterze parku leśnego o powierzchni 6,3 ha , zachował unikalne skupienie rzadkich gatunków drzew egzotycznych, m.in. występuje: jodła jednobarwna, chojna kanadyjska, żywotnik zachodni, sosna weymutka, limba, oraz grupa buków stanowiąca pomniki przyrody.

KUŹNICA CZARNKOWSKA  Stara wieś, która nazwę wzięła od pieca do wytopu żelaza. W roku 1686 powstał tutaj zbór ewangelicki dla protestantów z Czarnkowa. Pałac murowany, zbudowany w latach 1820-1830, kilkakrotnie restaurowany o cechach neorenesansowych. Oficyna pałacowa murowana z około 1840 roku. Park dworski krajobrazowy z połowy XVIII wieku, połowy XIX wieku i początków XX wieku z zachowanym starodrzewem i pierwotnym układem przestrzennym o powierzchni.

[24]	Zabytkowy budynek podczas wojny pełnił funkcję lazaretu. Obecnie znajduje się w nim przedszkole.

 

[25] fot. Magdalena Chodynicka

Zespół Pałacowy w Kuźnicy Czarnkowskiej  Budynek o cechach renesansowych, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, murowany, otynkowany, boniowany na narożach. Zwrócony frontem na północ, złożony z piętrowego korpusu, dwóch nieco węższych parterowych skrzydeł oraz piętrowego pawilonu przytykającego do skrzydła wschodniego. Układ wnętrz dwutraktowy, nieregularny. Korpus dziewięcioosiowy z dwoma płytkimi ryzalitami  w elewacji ogrodowej i frontowej.

 

CISZKOWO Wieś o przepięknym krajobrazie, położona wśród wzgórz morenowych na skaju doliny rzeki Noteć z przeprawą promową. Z zabytków na uwagę zasługuje zespół dworsko-parkowy z początków XIX wieku oraz spichlerz o konstrukcji szachulcowej z XVIII, XX wieku.

[26]

[27]

 

 

GĘBICE  Dwór wzniesiony w 2 połowie XVIII wieku dla ówczesnego właściciela Kazimierza Radońskiego, został w 1908 roku i w latach powojennych kilkakrotnie przebudowany.

 

[28]

Późniejsze włości rodu Paliszewskich. W południowo-zachodniej części zespołu dworsko-parkowego usytuowana jest murowana kaplica dworska p.w. św. Zofii. Ten cenny zabytek sztuki sakralnej wzniesiony został w 1785 roku w późnobarokowych formach. Początki parku dworskiego, który rozpościera się na obszarze 5,61 ha sięgają natomiast XVIII wieku, w którym z dawnego drzewostanu zostały tylko dwa pomniki przyrody lipa i cis oraz kilka okazów dębów, jesionów, świerków i kasztanowców.

 

GĘBICZYN Zagroda olęderska jest niezwykle cennym , jedynym tak dobrze zachowanym przykładem XVIII wiecznego budownictwa olęderskiego usytuowanym na obrzeżach Puszczy Noteckiej. Na belce stropowej zachowany został napis fundacyjny wraz z datą 6 lipca z 1747 roku.

[41]

[42]

 

SARBIA Dawniej Sarby, położona na północny-wschód od Czarnkowa w okolicy lesistej i pagórkowatej, pochylony ku dolinie Noteci. W roku 1580 należała do Jadwigi Czarnkowskiej i Barbary Rogozińskiej, około 1677 roku odziedziczył Sarbie Andrzej Franciszek Gębicki, a od 1773 roku Kajetan Lewański, później rodzina Swiniarskich. Początkowo na tych terenach gospodarowali Niemcy, a po II wojnie ziemię zajęli Polacy z kresów wschodnich.

[47]	Budynek administracji leśnej z początku XX wieku znajdujący się w zabytkowym parku z okresu XVIII wieku w miejscowości Sarbka.

 

RADOSIEW 

[48]	Dzwonnica drewniana z pierwszej połowy XIX wieku  dzwonem z 1824 roku

 

ŚREDNICA Mała miejscowość o rozrzuconej zabudowie w kompleksie leśnym. Miejscowość, która najczęściej w przeszłości zmieniała swoją nazwę. Początkową nazwę Maryi Gaj, Niemcy zmienili na Marienbusch. Po wojnie nadano nazwę Wielka Bieda. Wieloletnie starania spowodowały, że w 1982 roku nadano nazwę Średnica, która obowiązuje do dnia dzisiejszego.

[49]	Kościół pw. Chrystusa Króla wybudowany został w 1886 roku w stylu neogotyckim.

WALKOWICE 

 

[50]	Śluza nr 13, "Walkowice - 117,5 km na drodze wodnej E70 Wisła-Odra – szlak żeglugi śródlądowej o długości 294,3 km, łączący Wisłę z Odrą na rzece Noteć