Powszechnie przyjęty jest pogląd, że rzeki w dawnych czasach służyły jako wygodne szlaki komunikacyjne umożliwiające również łatwy transport towarów. Noteć płynąca pradoliną, dziś łączy Wisłę i Odrę. W pradziejach też łączyła te rzeki, a podróż ich wodami odbywała się na tratwach, łodziach o kadłubach zszywanych    z płatów skór, usztywnianych elementami z poroża czy dłubankami - łodziach wykonanych z jednego pnia drzewa. Rzeka Noteć położona na Niżu Europejskim, wytworzyła system połączeń z innymi rzekami i stała się znaczącym elementem systemu komunikacyjnego na osi wschód – zachód i północ - południe. W takich miejscach dochodziło do wymiany wiedzy, umiejętności i przedmiotów. Środkowy rejon Pradoliny Noteci, od wieków stanowił dogodny obszar dla rozwoju osadnictwa.

Około IX tysiąclecia p.n.e. rozpoczął się okres zwany mezolitem, który charakteryzował się znacznymi zmianami klimatycznymi oraz przemianami środowiska. Wraz ze stadem reniferów pojawili się wyspecjalizowani w łowach na nie ludzie. Społeczeństwa mezolityczne utrzymywały się przede wszystkim z myślistwa, rybołówstwa i zbieractwa. Obozowiska zakładano na piaszczystych wydmach, powstałych pod wpływem wycofującego się lądolodu. W okolicach Gębiczyna, Góry nad Notecią, Radolinka i Osucha znane są liczne ślady osadnictwa mezolitycznego, skąd pochodzą narzędzia krzemienne i kamienne.  W VII tysiącleciu p.n.e. ciepła i wilgotna pogoda sprzyjała bujnemu rozwojowi lasów, które stworzyły dogodne warunki dla świata zwierzęcego – wśród nich turów, niedźwiedzi, wilków i rysi. Cieki wodne dostarczały ryb i ptactwa wodnego stwarzając bardzo dogodne warunki dla osadnictwa.   Wprowadzenie uprawy wymagało dokonania trzebieży lasów. Początkowo zjawisko to miało niewielki zasięg, jednak wraz z upowszechnieniem się orki dochodzi do trwałych odlesień. Zachodzą istotne zmiany polegające na odejściu od koczowniczego trybu życia do osiadłego, opartego przede wszystkim na rolnictwie i hodowli zwierząt. Te zmiany zapoczątkował okres neolitu datowany na VI tysiąclecie p.n.e.

Ostatnie wieki p. n. e. to okres nazywany okresem wpływów rzymskich. Dochodzi do znacznego zaludnienia przestrzeni Europy, unowocześniają się metody uprawy roli, a nadwyżki są przedmiotem wymiany handlowej, tak jak i przedmioty wytwarzane przez warsztaty przydomowe (tkaniny, naczynia) czy rzemieślników -  ozdoby, broń.  U schyłku I wieku pojawiają się na terenach nad Notecią społeczności Europy północno-zachodniej (z Jutlandii, Skandynawii). W jej obrębie znajdowała się ludność kultury wielbarskiej związana z Gotami, wędrującymi nad Morze Czarne. Ludność ta znała technikę wytopu żelaza otrzymywanego z rud darniowych, zalegających w dolinie Noteci.