100 lat temu wybuchło zwycięskie dla Polaków Powstanie Wielkopolskie. 13 lutego 2019 r. w Walkowicach oddano hołd poległym. Uroczystość zgromadziła przedstawicieli Gminy Czarnków, księży, radnych, sołtysów, delegacje ze szkół, przedszkoli, związków, jednostek organizacyjnych, stowarzyszeń, organizacji, strażaków, poczty sztandarowe, rodziny poległych oraz mieszkańców. Wartę przy grobie pełniła 12. Wielopoziomowa Drużyna Harcerska ,,Nomada" w Romanowie Dolnym. Wydarzenia sprzed 100 lat przypomniał członek Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego oraz przewodniczący Honorowego Komitetu Obchodów 100 rocznicy Wybuchu Powstania Wielkopolskiego Tadeusz Stachowski. Delegacje złożyły wieńce i znicze pod pomnikiem ,,Powstańców Wielkopolskich". Wspólnie odśpiewano hymn państwowy i "Rotę". Jedną z głównych atrakcji okazała się rekonstrukcja walk powstańczych, wydarzeń z 1919 roku.
Gminne Obchody upamiętniające Powstanie Wielkopolskie rozpoczęły się od Mszy Świętej w walkowickiej kaplicy w intencji powstańców i ich rodzin z udziałem pocztów sztandarowych. Nabożeństwo odprawili proboszcz Parafii. pw. św. Wojciecha w Kruszewie Paweł Froelich w asyście ks. Huberta Ciachowskiego z Parafii pw. św. Marii Magdaleny w Czarnkowie. Kazanie wygłosił proboszcz Parafii Matki Bożej Fatimskiej w Koziegłowach Jerzy Ranke. Chwilę później uczestnicy obchodów na czele z Czarnkowską Orkiestrą Dętą pod batutą kapelmistrza Tadeusza Kurzaca, idąc główną ulicą, udali się do centrum uroczystości, pod pomnik ,,Powstańców Wielkopolskich". To tu sto lat temu działa się historia i to tu odbyły się główne uroczystości.
,,ODDALIŚCIE OJCZYŹNIE ŻYCIE,
POLSKIEJ ZIEMI KREW,
NARODOWI SERCE
BOGU DUSZĘ"
- To są słowa umieszczone na tablicy pamiątkowej tego pomnika ufundowanego przed laty w hołdzie Powstańcom Wielkopolskim, synom tej ziemi. Piękne i wzruszające słowa, które poruszają, wołają wręcz krzyczą do nas abyśmy pamiętali, abyśmy tą pamięć przekazywali następnym pokoleniom, abyśmy z szacunkiem czcili bohaterów tamtych czasów w myśl zawołania często umieszczanego na sztandarach ,,Bóg Honor i Ojczyzna". Dlatego tutaj jesteśmy - dziś jutro i zawsze - powiedział w wygłoszonym przemówieniu wójt Gminy Czarnków Bolesław Chwarścianek.
Uroczystość obchodów 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego swoją obecnością zaszczycili m.in.: poseł na sejm RP Krzysztof Paszyk, poseł na sejm RP Marcin Porzucek, przedstawiciel posła na Sejm RP Marii Małgorzaty Janyski Jacek Klimaszewski, burmistrz Miasta Czarnkowa Andrzej Tadla, wójt Gminy Lubasz Marcin Filoda, delegat dowódcy 4 Brodnickiego Pułku Chemicznego im. Ignacego Mościckiego mjr Robert Szymczak, emerytowany zastępca wójta Gminy Czarnków Edward Kulesza. zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Czarnkowie mł. insp. Adam Filip, zastępca Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Czarnkowie bryg. Adam Kotiuszko, Gminny Komendant Ochrony Przeciwpożarowej Tadeusz Mendyk.
Podczas swojego przemówienia Tadeusz Stachowski podkreślał, że wszyscy jesteśmy winni powstańcom pamięć i szacunek za ich walkę i heroizm o niepodległość Wielkopolski, a następnie przedstawił rys historyczny.
- Rozkazem Dowódcy Głównego Powstania Wielkopolskiego majora Stanisława Taczaka ustanowiono IV Okręg Wojskowy obejmujący: Chodzież, Czarnków, Wieleń, Skwierzynę, Międzychód, Szamotuły i Oborniki. Dowódcą został ppor. Zdzisław Orłowski. W Powiecie Czarnkowsko-Trzcianeckim i Wieleńskim na rubieży Noteci wojska niemieckie obsadziły wszystkie przeprawy oraz mosty na Noteci. W Wielkopolsce Powstanie już trwało. 5 stycznia 1919 roku Niemcy zajęli Czarnków, który trzy dni później został wyzwolony. W dniach od 5 lutego do 7 lutego na linii Rosko-Wieleń trwały zacięte walki. Niemcy zostali wyparci za Noteć. 13 lutego między godziną 4, a 5 rano 3 kompanie niemieckie przekroczyły śluzę nr 13 na Noteci pod Walkowicami i uderzyły na Romanowo z myślą ponownego zaatakowania Czarnkowa. W międzyczasie z Czarnkowa przybył Batalion Czarnkowskich Powstańców. Po ataku Niemcy zaszyli się w rejonie Walkowic. Powstańcy z Czarnkowa, Szamotuł, i Obornik zaatakowali Walkowice z kilku stron i wyparli Niemców za Noteć. Walki pod Romanowem i Walkowicami to jedna z ostatnich działań w Powstaniu Wielkopolskim. Wielkopolanie po 123 latach niewoli zdołali obronić tradycje narodową, język i wiarę katolicką - mówił prezes Tadeusz Stachowski.
W okolicznych przemówieniach zaproszeni goście mówili o tym, że pamięć - to najlepszy prezent jaki możemy dać od siebie dla Polski. Ważne jest, aby kierować się w życiu takimi zasadami, jakimi kierowali się nasi przodkowie, którzy walczyli o niezależność i spokój.
Oprócz okolicznych przemówień oraz koncertu pieśni patriotycznych, które wykonała Czarnkowska Orkiestra Dęta, nastąpiło poświęcenie dzwonu.
- 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu wybucha Powstanie i jak pożar rozlewa się na całą Wielkopolskę. Na początku stycznia dociera do Czarnkowa i okolic, także tutaj do Walkowic i Romanowa. Do dzisiaj wspomina się w Walkowicach mieszkańca wsi kowala Martenkę, który w sylwestra 1918 roku uruchomił dzwon, ten historyczny dzwon, który stoi tutaj na postumencie i to był alarm, ale nie na pożar, to było radosne zawołanie ,, że oto Polskę mamy, Polska odzyskuje niepodległość, ale to było też symboliczne zawołanie. Rodacy ! Do broni, tutaj jest granica, teraz albo nigdy. Powstanie było końcowym zwycięskim akordem ,,Najdłuższej Wojny Nowoczesnej Europy" prowadzonej od rozbiorów walki z germanizacją. Zaciętej wojny nie na polu bitwy, nie na koniu i z szablą, ale w organicznej pracy na polach aktywności społecznej, od handlu, bankowości i wzorowej organizacji życia gospodarczego do walki o polską mowę i wiarę w kościołach, szkołach, w domach rodzinnych - mówił wójt Gminy Czarnków Bolesław Chwarścianek.
,,W miesiącu maju każdego roku pod krzyżem odbywa się nabożeństwo majowe, nie brakuje z rodziny nikogo na cmentarzu, aby odmówić różaniec i litanie do Najświętszej Marii Panny. A potem wszyscy chórem śpiewaliśmy Chwalcie łąki umajone' czy też ,,Matko Niebieskiego Pana". Śpiewaliśmy w języku polskim z pokolenia na pokolenie krzewiąc w ten sposób kult polski. Nieraz obserwowali ten kult polski pruscy żandarmi, ale nie warzyli się to uświęcone miejsce naruszać" - odnotował we wspomnieniach Tadeusz Koźma - mieszkaniec Walkowic i uczestnik Powstania Wielkopolskiego.
- właśnie taką walką Wielkopolanie przetrzymali Bismarka i Hakatę. Udowodnili, że na polskość nie ma mocnych. Należało przegonić jeszcze znienawidzoną pruską administrację, policję i w dużej części zdemoralizowane po klęsce wojennej wojsko niemieckie. To się udało dzięki determinacji, dobrej organizacji społeczeństwa wielkopolskiego zaprawionego w organicznej wieloletniej wojnie z zaborcą, dzięki Powstańcom Wielkopolskim.
Jako pierwszy serce dzwonu w ruch wprawił proboszcz Paweł Froelich, który przedtem poświęcił instrument. Chwilę później w dzwon uderzyli fundatorzy: prezes firmy ,,Komat" Mieczysław Kozłowski, prezes firmy ,,Viabud" Jacek Gruszkiewicz oraz synowie powstańców wielkopolskich: Jerzy Wylegała i Andrzej Jany.
Uroczystości uatrakcyjnili programem artystycznym uczniowie Szkoły Podstawowej w Romanowie Dolnym im. 67 Pułku Piechoty. Następnie liczne przybyłe delegacje złożyli pod pomnikiem wiązanki kwiatów, a później odbył się koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu Czarnkowskiej Orkiestry Dętej. Na koniec miała miejsce rekonstrukcja historyczna walk powstańczych.
Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w to, że ten wyjątkowy dzień mogliśmy odpowiednio przeżyć. Dziękujemy wszystkim, którzy uczestniczyli w gminnych uroczystościach.
Urząd Gminy Czarnków
Agnieszka Wiśniewska
